Bismillahirrahmanirrahim
Evvel ahir çekesi
Gönüller hediyesi
Dört kitabın diyesi
La ilahe illallah
Evvel ahir çekmek demek insanın gençliğinde ve yaşlılığında bu zikri yapması. İkinci mana günün evvelinde ve geç vaktinde zikretmesi. Üçüncü mana evvel dünyanın ahreti bu zikirle yaklaştırası.dördüncü mana evvel dünyanın ahreti taşıması deyu anladık.
Gönüller hediyesi Allah’tan olur. Allah bu zikri yapmayı gönle nasib etmesi bir hediyedir. Çünkü gönül bu zikirle sakinleşir. Dört kitabın diyesi demek dört kitabın amacının da TEVHİD olduğunu belirtmektir.
Kuran’da yazılıdır
Ümmet kim dokuludur
Aşıklar yangısıdır
La ilahe illallah
Kuran’da yazılıdır demek iki mana itibariyle olsa gerektir. Birincisi Kuran’ı Kerim içinde geçmektedir ki bu yazılıdır. İkincisi ise Kuran kainatın kitabı olup onda Evrendeki Tevhid mesajının evrenin her yerinde gerçekleşmiş bir yazı olduğunu bildirmesidir.
Ümmet kim dokuludur dan kasıt ise ümmet olacak kişilerin önceden dokunduğunu, ayrıldığını ve bunların uyum içinde ilmek ilmek yere serilmiş bir halı gibi tevazu içinde bir beden gibi olduğunu ifade eder. Beden ise ayrı ayrı organların bir uyum içinde aynı yönde çalışmasıdır.
Aşıklar yangısıdır dan kasıt aşıkların yangı içinde bu katlara kadar çıkabildiği ve bunun yanmaktan başka bir şey olmadığı ifade edilmiştir. Çünkü tevhid imanın en yüksek makamıdır..
Gönüllerin sırrıdır
Acizlerin kulpudur
Muhtac olmaz şerridir
La ilahe illallah
Gönüllerin sırrıdır demek bir gönüle girebilmek veya onu anlayabilmek için bu sırrı çözebilmek gerekir. Yani sizin de aynı yönde çabalamanız gerekir.
Acizlerin kulpudur demek acizlerin dua olarak tevhid’e asıldığını gösterir.
Muhtaç olmaz şerridir demek, her kim benim bu tevhide ihtiyacım yok derse, tevhid gider ve o kişiye şer olur, mücadele edip bela olur.
Sabah akşam okunur
Evvel ahir döşenir
Arşa dahi çıkılır
La ilahe illallah
Sabah akşam okunur demek, akşam uyumayı sabah uyanmayı ifade etmekle her daim okunması gerektiğini, bunun yaşam boyu olduğunu ve yaşamın tevhid gibi yaşanması gerektiğini gösterir.
Evvel ahir döşenir demek, Allah’ın varlığı ve birliğinin her şeyin evvelide olduğunda ve her şeyin ahretinde de olacağına işarettir. Bir mana da her şeyin evvelinde de ahretinde de döşenmesi gerektiğidir.
Arşa dahi çıkılır demek, la ilahe illallah imanın en yüksek makamı olması nedeniyle bu makama gelenler arşa ulaşmış olabilirler. İkinci mana ise kişi Allah ile görüşmek isterse bu tevhidle arşa çıkabileceği bildirilmiş oldu.
Dostu dosta buldurur
Düşman olsa bildirir
Asan deyu yazdırır
La ilahe illallah
Dostu dosta buldurur demek, insana Allah’ı buldurur demektir (dostu dosta).
Düşman olsa bildirir’den kasıt tevhide düşman olanın düşmanlığını da düşman olarak bildirir, açığa çıkarır ve diğer dostlarına da bunu bildirir demektir.
Asan deyu yazdırır’dan kasıt ise tevhide yönelen kişiyi ahiret defterine sakin diye yazdırır diyor.
Bahası candır yane
Esma-ı tevhid hale
İsmi a’zam niyaze
La ilahe illallah
Tevhide aşkla yönelmenin ancak canı feda ederek yanabileceği ifade ediliyor.
Esma –ı tevhid hale demek, tevhidin isimlerinin bir hal olarak yaşanması gerektiği, öyle olunması gerektiği deniyor.
İsmi A’zam niyaze, tevhid isimlerinden en büyüğü olan ismi a’zam’ın niyaz etmeğe vesile olduğu belirtiliyor. İsmi a’zam’ı biz Allah’ın HAYY ve KAYYUM sıfatları olarak gördük. Başka türlü diyenler de vardır. Gizlidir. Doğrusunu Allah bilir. Bizim şiirlerimizin Cenab-ı Hakk’ın hayy ve kayyum sıfatının tecellilerinden bir demet olduğunu gördük. Bir mana da la ilahe illallah kelamının ismi a’zam olduğudur.
Ağlar günahkar ağlar
Kalpler paslanmış neyler
Bilse tevhidi oynar
La ilahe illallah
Ağlar günahkar ağlar’dan kasıt günaha batmış kişinin öncelikle bu günahlarına ağladığıdır ki pişman olmuş nefsin en önemli özelliği günahlarına ağlamasıdır.
Kalpler paslanmış demek çaresiz kalmış ve çok günah işlemiş demektir. her günahta kalbe bir leke düşer söylenen de budur.
Tevhidin günahların üstündeki temizleyici etkisini bilecek olsaydı o günahkar da kalkar oynardı kurtuldum diye.
Dağlar taşlar kül ola
Yazlar kışlar bir ola
Sultanlar kim kul ola
La ilahe illallah
Bu kıta kıyameti anlatır. O gün dağlar taşlar kül olup savrulacaktır. Yazlar kışlar bir ola’dan kasıt kıyamette artık mevsim bulunmayacağıdır. Orada sultanların da Allah’a diğer bütün insanlar gibi kul varacağıdır.
Gönül bu iner çıkar
Rahmet bir nice yağar
Aşk oluban denk düşer
La ilahe illallah
Gönül bu iner çıkar’dan kasıt, insanın yaşadığı ömür sırasında bazen aşağı bazen yukarı çıkacağıdır. Fakat kişi tevhid’den ilgisini kesmezse rahmetin çok yağacağını ve aşık olurken tevhidin de denk düşeceği bildirilmiş oluyor.
Erenleri alp kıldık
Kılıcını zor ettik
Baha diye aşk yazdık
La ilahe illallah
Erenler ilim erbabıdır. Alp ise savaşcı ruhtur kabiliyettir. Kılıcını zor ettik’ten kasıt, onu zorlu bir şekilde bahası bedeli aşk olan bir yola yazdık.
Yerin göğün direği
Dağlar taşlar mihengi
Yazın kışın çerağı
La ilahe illallah
Yerin göğün direği’nden kasıt Allah’ın hayy ve kayyum sıfatları gibi tevhidin de aynı işlevi gördüğü yerleri ve gökleri ayakta tuttuğu söylenmek isteniyor.
Dağlar taşlar mihengi demek, dağlar ve taşların sağlamlığı ile ölçü vermesidir ki bunu burada kelime-i tevhid yapmaktadır.
Yazın kışın çerağı, alemin karanlıktan aydınlığa çıkması. Kışın ısınma yazın aydınlatma gibi sebepler. Nur 35,
36 ayetler..
Dünya için baş ola
Sözlerime can ola
Ahireti hoş kıla
La ilahe illallah
Dünya için baş ola demek, dünya için baş olmak isteniyorsa tevhidi hakikat kabul edip sebeplerin başına getirmek gerekir. İkinci mana bir vücutta baş nerdeyse kelime-i tevhid de dünyada o merkezde denilebilir.
Sözlerime can ola demek, sözlerime can vererek onu duyulabilir hale getiriyor demektir. bir mana da sözlerimi uzun süreli etkili kılıp onları yaşanan bir hayat haline getiriyor demektir.
Ahreti hoş kıla’dan kasıt, tevhid bu dünyada kişiyi günahtan korur ve ahretinin de hoş olmasını sağlar demektir.
Adem çıktı cennetten
Daim itti tevhidden
Kurtlar kuşlar ömürden
La ilahe illallah
Adem aleyhisselam cennetten çıkınca, daha önce cennetin kapısında gördüğü kelime-i tevhidi vesile kılarak dua etti. Allahü Teala bunu ona sorduğunda, nerede gördün onu deyince cennetin kapısında ya Rabbi dedi ve affını öyle diledi.
Kurtlar kuşlar ömürden demek, bütün mahlükat bir yaşam boyunca Allah’ı zikreder. Örneğin en az eşek zikreder ve bu 5 000 dir. Köpeğin ki 20 000 dir. Ve zikri biten hayvan ölür. Ömürden demek budur. Mahlükatın canını Allah alır. İnsanınkini Azrail’e emretmiştir.
Aşık ahmed biçare
Senden bana bi çare
Gönüllere bu çare
La ilahe illallah
Aşık ahmed biçare demek aşığın çaresiz olduğunu diyerek senden (Rabb’inden) kendisine bir çare vermesini istiyor. Bu çare öyle olsun ki her gönle de iyi gelsin. Bu da olsa olsa tevhid’dir. Doğrusunu Allah bilir..
Muhammedür rasulüllah
Hadis : İmanınızı la ilahe illallah (zikri) ile tazeleyiniz.
Aşık ahi kul ahmede nasib oldu bunlar..
şiirin manası şairin batnındadır derler. hakikaten doğru imiş. fakat çok güzel olmuş bu şerh. çok önceden yazdığınız bir şiiri şimdi üzerinde yorumlamanız doğrusal bir denklem olabilir mi veya bazı şeyleri kaçırmış olabilir misiniz diye de merak ettim. yine de çok zengin bir manalar demeti sundunuz bize ve bunlar hiç de KURAN’a aykırı değil. bunlar elbette kuran değil fakat hepsi de tevhidi kuranı anlatıyor. yüreğine sağlık nasibine sağlık. selamlar